راهکارهای کاهش درد دندانهای در حال رشد در کودکان

درد دندان درآوردن کودکان یکی از مراحل طبیعی رشد است که بسیاری از والدین آن را تجربه کرده‌اند. این درد معمولاً در زمانی رخ می‌دهد که دندان‌های شیری کودک شروع به رویش می‌کنند و می‌تواند با علائمی مانند بی‌قراری، گریه، مشکل در غذا خوردن و حتی تب همراه باشد. در حالی که این مرحله جزء فرآیندهای طبیعی رشد کودک به شمار می‌آید، اما می‌تواند برای کودک و والدین بسیار آزاردهنده باشد. در این مقاله به بررسی راهکارهای کاهش درد دندان‌های در حال رشد در کودکان پرداخته می‌شود و روش‌هایی برای تسکین این درد معرفی خواهد شد تا والدین بتوانند راحت‌تر این دوره را پشت سر بگذارند.

علائم دندان‌ درآوردن کودکان

زمانی که کودکان برای اولین بار دندان در می‌آورند، علائمی نشان می‌دهند که می‌توانند نشانگر رشد دندان‌های شیری باشند. از جمله علائم دندان در آوردن کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بدخلق شدن و گریه‌های بی‌دلیل
• بدغذایی و پرهیز از خوردن غذا
• افزایش بزاق دهان، آبریزش دهان و تحریک پوست اطراف دهان در اثر بزاق
• سرخی گونه ها
• التهاب و ورم لثه‌ها
• ایجاد برجستگی زیر لثه یا نمایان شدن بخشی از دندان
• دست بردن بیش از اندازه‌ی نوزاد به داخل دهان
• کاهش ساعت یا کیفیت خواب کودک
• تمایل کودک به گاز گرفتن اشیاء و جویدن
• تمایل کودک به مالش صورت یا گرفتن گوش خود
• تب (زیر 38 درجه)
• ایجاد لکه‌های قرمز روی صورت کودک
• سرفه یا استفراغ به دلیل ترشح بیش از اندازه‌ی بزاق

علت درد دندان‌ در حال رشد کودکان

درد رویش دندان‌ها، به ویژه در زمان رشد اولین دندان‌های شیری کودک، شایع است و دلایل مختلفی برای بروز آن وجود دارد. این عوامل عبارتند از:

فشار ناشی از شکافتن لثه توسط دندان

• رشد دندان‌های شیری فشاری به لثه وارد می‌کند و باعث پارگی آن می‌شود که در نتیجه منجر به درد می‌گردد.

فشار به اعصاب فک و دهان

• دندان در حال رشد فشار فیزیکی به اعصاب موجود در لثه‌ها و فک وارد می‌آورد و این فشار موجب بروز درد می‌شود.

ترشح بیش از حد بزاق

• هنگام رشد دندان‌های شیری، غدد بزاقی ترشح بیشتری انجام می‌دهند. این بزاق اضافی می‌تواند پوست اطراف دهان را تحریک کرده و درد و ناراحتی ایجاد کند.

التهاب لثه

• التهاب لثه در حین رشد دندان‌ها یکی از مشکلات شایع است. این التهاب به دلیل فشار دندان در حال رشد به لثه ایجاد می‌شود و منجر به تورم، قرمزی و حساسیت در بافت لثه می‌گردد.

این عوامل در کنار یکدیگر موجب ناراحتی و درد در کودک شده و نیاز به مراقبت‌های ویژه برای تسکین این علائم دارند.

روشهای خانگی برای کاهش درد دندان در حال رشد

برای کاهش درد رویش دندان در کودک شیرخوار، می‌توانید از روش‌های خانگی زیر استفاده کنید:

• ماساژ لثه: با انگشت تمیز و به‌آرامی لثه‌های کودک را ماساژ دهید. این کار می‌تواند فشار ملایمی به لثه‌ها وارد کند و باعث تسکین درد شود.
• استفاده از دندان‌گیر سرد: یک دندان‌گیر ژله‌ای را تمیز کرده و در یخچال قرار دهید (نه فریزر) تا کمی سرد شود. سپس اجازه دهید کودک آن را گاز بگیرد. دندان‌گیرهای ژله‌ای به دلیل انعطاف‌پذیری بالایی که دارند برای کودکان مناسب‌ترند.
• پارچه سرد: یک پارچه تمیز را کمی مرطوب کرده و در یخچال بگذارید تا سرد شود. سپس به کودک اجازه دهید آن را گاز بگیرد. همچنین می‌توانید پارچه را با دمنوش بابونه سرد شده خیس کنید و به لثه‌های کودک بمالید.
• میوه‌ها و سبزیجات سرد: می‌توانید خیار یا هویج را در یخچال بگذارید تا سرد شوند و سپس به کودک اجازه دهید آنها را گاز بگیرد. دقت کنید که تکه‌های بزرگ میوه باعث خفگی نشوند.
• پرت کردن حواس کودک: شیردهی مادر، بازی‌کردن، یا پخش موسیقی می‌تواند به کودک کمک کند تا حواسش از درد منحرف شود.
• نوشیدن آب سرد: در سنین بالای 6 تا 8 ماهگی، نوشیدن آب سرد می‌تواند التهاب و درد لثه‌ها را کاهش دهد. توجه کنید که آب خیلی سرد نباشد و بدون تکه‌های یخ باشد.
• اصلاح سبک زندگی: مصرف غذاهای نرم و پرهیز از غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه می‌تواند به کاهش درد دندان در حال رشد کمک کند.

استفاده از داروها و ژلهای مخصوص دندان‌ درآوردن

در صورتی که روش‌های خانگی برای کنترل درد رویش دندان مؤثر نباشند، ممکن است نیاز به استفاده از داروها و ژل‌های مخصوص کودکان باشد. این محصولات حاوی مواد شیمیایی و دارویی هستند، بنابراین باید تحت نظر دندانپزشک استفاده شوند. ژل‌های بی‌حس‌کننده لثه مانند لیدوکائین و بنزوکائین ممکن است درد را موقتا کاهش دهند، اما مصرف خودسرانه آنها خطراتی جدی دارد. برخی ژل‌ها از ترکیبات گیاهی و طبیعی استفاده می‌کنند که می‌توانند التهاب و درد را کاهش دهند، اما مصرف این نوع ژل‌ها نیز باید با تجویز پزشک باشد. همچنین، استفاده از ژل‌های مخصوص بزرگسالان برای کودکان ممنوع است. در موارد درد شدید، پزشک ممکن است داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز کند، ولی در نوزادان زیر 6 ماه مصرف ایبوپروفن توصیه نمی‌شود. مصرف داروهای مسکن باید تنها تحت نظر پزشک انجام گیرد.

تغذیه مناسب برای کاهش درد دندان درآوردن

تغذیه‌ی مناسب در هنگام رشد دندان‌های نوزادان می‌تواند به کاهش درد و التهاب کودک کمک کند. توصیه می‌شود نکات زیر را در دوره‌ی رشد دندان کودکان رعایت کنید:

• پوره‌ی سیب‌زمینی و کدوحلوایی یا میوه‌هایی مانند سیب، موز، گلابی و هلو را در یخچال قرار دهید تا کمی سرد شوند، سپس به کودک خود اجازه دهید تا پوره‌ی خنک شده را میل کند.
• ماست سرد به دلیل نرم بودن و ترکیبات پروبیوتیک خود، گزینه‌ی مناسبی برای تغذیه‌ی کودک در دوران رشد دندان است. ماست ساده و بدون شکر را در یخچال قرار دهید و پس از اینکه خنک شد، به کودک خود بدهید.
• میوه‌ها، سبزیجات و صیفی‌جاتی مانند خیار و هویج علاوه بر اینکه فیبر بالایی دارند، ترد نیز هستند که می‌توانند به کاهش درد و التهاب لثه‌ها کمک کنند. این نوع خوراکی‌ها را در یخچال قرار دهید و پس از سردشدن، به کودک خود بدهید.
• آبمیوه‌ی طبیعی و خنک به کودک خود بدهید. البته قبل از مصرف هرگونه آبمیوه توسط نوزادان، لازم است تا با دندانپزشک کودکان مشورت کنید.
• علاوه بر موارد بالا، لازم است تا از مصرف برخی مواد غذایی توسط نوزادان خودداری کنید. استفاده از غذاهای سفت (مانند مواد غذایی یخ‌زده یا میوه‌های سخت)، خوراکی‌های تند یا شیرین می‌تواند باعث آسیب به لثه‌ی کودک، تحریک و افزایش حساسیت آن و نیز پوسیدگی سریع دندان شیری شود. همچنین، هنگام مصرف هرگونه ماده‌ی خوراکی مانند میوه و سبزیجات خطر خفگی نوزادان وجود دارد. بنابراین، در حین مصرف این خوراکی‌ها در کنار نوزادان باشید و از تکه‌های بسیار کوچک برای آنها استفاده کنید.

مراجعه به دندانپزشک کودکان؛ چه زمانی نیاز است؟

درد رویش دندان شیری فرایندی طبیعی است که معمولا به طور خودبه‌خود برطرف می‌شود و با روش‌های خانگی می‌توان آن را کاهش داده و مدیریت کرد. بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشک کودکان معمولا 6 ماه پس از رشد اولین دندان شیری (یا حداقل یکبار قبل از 12 ماهگی) کودک است تا وضعیت کودک بررسی شده و از سلامت دهان، لثه و دندان‌های کودک اطمینان حاصل شود. علاوه بر این، درصورتی‌که مشکلات زیر در کودکان ایجاد شده باشند، لازم است تا نوزاد خود را به دندانپزشک متخصص نشان دهید:

• درصورتی‌که که تا 18 ماهگی هیچ‌کدام از دندان‌های نوزادان رشد نکرده باشند.
• رویش دندان با درد شدید و غیرعادی همراه باشد که با روش‌های خانگی قابل کنترل و کاهش نباشد.
• التهاب لثه شدید باشد و با کبودی، ورم شدید، خروج چرک و بوی بد دهان همراه باشد.
• تب کودک بالا باشد و با علائمی مانند اسهال، استفراغ، بی‌حالی و کاهش شدید اشتها همراه باشد.
• دندان‌ها به طور نامنظم رشد کنند و یا فشار زیادی به هم وارد کنند.
• لثه‌ها برجسته شده باشند؛ اما دندان از زیر لثه بیرون نیامده باشد.
• دندان‌های شیری دچار پوسیدگی و خرابی شده باشند.

سوالات متداول

آیا خواب کودک هنگام دندان درآوردن تحت تأثیر قرار می‌گیرد؟

• بله، رشد دندان‌های شیری ممکن است با بی‌قراری و کاهش کیفیت خواب نوزادان همراه باشد.

آیا همه کودکان هنگام دندان درآوردن درد دارند؟

• خیر، ایجاد درد، ناراحتی و شدت سایر علائم رشد دندان نوزادان بسته به وضعیت نوزادان دارد و ممکن است برخی کودکان درد قابل توجهی را تجربه نکنند.

آیا تب می‌تواند از علائم دندان درآوردن باشد؟

• بله، در برخی کودکان ممکن است تب خفیف (تا زیر 38 درجه) هنگام رشد دندان ایجاد شود؛ اما اگر تب بالای 38 درجه ایجاد شود نشانه‌ی ایجاد مشکل جدی‌تری مانند عفونت است و باید به دندانپزشک کودکان مراجعه شود.

آیا استفاده از حلقه‌های دندان‌گیر ضروری است؟

• خیر، حلقه دندان‌گیر تنها یکی از روش‌ها برای کاهش درد رویش دندان کودکان است و جایگزین‌های دیگری نیز وجود دارند.

آیا دندان‌های کودکان در یک سن مشخص شروع به رشد می‌کنند؟

• به طور معمول دندان‌های کودکان از 6 تا 8 ماهگی شروع به رشد می‌کنند؛ اما اگر تا 18 ماهگی نشانه‌ای از رشد دندان کودک مشاهده نشد لازم است به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

درد دندان در حال رشد بخشی طبیعی از فرایند رشد هر کودکی است که ممکن است با علائم دیگری مانند تب و ناراحتی نوزاد همراه باشد. در اولین قدم، والدین می‌توانند با انجام راهکارهای ساده و خانگی، این دوران را برای کودک راحت‌تر کنند، اما اگر راهکارهای خانگی موثر نباشند لازم است تا نوزاد توسط دندانپزشک معاینه شود. شناخت علائم دندان درآوردن و استفاده از روش‌های تسکینی مناسب، به والدین کمک می‌کند تا از اضطراب کودک کاسته و به آرامش بیشتری دست یابند. همچنین، مراجعه به دندانپزشک در موارد خاص می‌تواند به پیشگیری از مشکلات احتمالی کمک کند. توجه به نکات مطرح‌شده در این مقاله به والدین و نوزادان آنها کمک خواهد کرد تا این دوران را با آرامش بیشتری سپری کنند.

---

آدرس : کرج ، خیابان شهید بهشتی ، بین چهار راه طالقانی و میدان شهدا ، ساختمان پزشکان شاهکرم، طبقه 11
تلفن : 09022204086

نظرات کاربران درباره این مطلب :شیرین باقری [ 1403-10-08 ]
غذای مقوی برای دندان درآوردن کودک معرفی میکنید؟ ممنون

حدیث بخشی [ 1403-10-08 ]
علائم دندان آسیاب درآوردن کودکان ۴ ساله چیه؟

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :