پوسیدگی زودرس دندان شیری؛ علل، علائم و راهکارهای پیشگیری

پوسیدگی زودرس دندان شیری یکی از مشکلات شایع در کودکان خردسال است که می‌تواند تأثیر زیادی بر سلامت دهان و دندان آن‌ها در آینده داشته باشد. این نوع پوسیدگی اغلب به‌دلیل مصرف زیاد مواد قندی، بهداشت ضعیف دهان و استفاده نادرست از شیشه شیر ایجاد می‌شود. علائم آن معمولاً به صورت لکه‌های سفید، حساسیت یا درد در دندان‌های جلو ظاهر می‌شود. تشخیص و درمان به‌موقع، از آسیب‌های جدی‌تر به دندان‌ها و لثه جلوگیری می‌کند. در این مقاله به بررسی کامل علل، نشانه‌ها و راهکارهای موثر برای پیشگیری از این مشکل خواهیم پرداخت.

پوسیدگی زودرس دندان چیست؟

پوسیدگی زودرس دندان کودکان به تخریب سریع دندان‌های شیری در سنین پایین گفته می‌شود که معمولاً از دندان‌های جلویی فک بالا شروع می‌شود. این مشکل که با عنوان خرابی زودرس دندان در کودکان نیز شناخته می‌شود، اغلب به‌دلیل مصرف مکرر مواد قندی، استفاده نادرست از شیشه شیر و عدم رعایت بهداشت دهان رخ می‌دهد. در صورت بی‌توجهی، این پوسیدگی می‌تواند به درد، عفونت و حتی آسیب به دندان‌های دائمی منجر شود.

انواع پوسیدگی زودرس دندان کودکان

انواع پوسیدگی زودرس دندان کودکان با توجه به سن و شدت آسیب، به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند که عبارتند از:

1. پوسیدگی زودرس شیشه شیر: این نوع اغلب در سنین پایین دیده می‌شود، مانند پوسیدگی دندان کودک 18 ماهه که به‌دلیل مصرف مداوم شیر در خواب با شیشه شیر ایجاد می‌شود.
2. پوسیدگی گسترده: نوع شدید پوسیدگی که چندین دندان را درگیر می‌کند و ممکن است از سنین خیلی پایین شروع شود، که پوسیدگی دندان کودک یک ساله را نیز شامل می شود.
3. پوسیدگی غیرحفره‌ای: در مراحل اولیه و بدون ایجاد سوراخ، به‌صورت لکه‌های سفید گچی دیده می‌شود. نمونه آن را می‌توان در پوسیدگی دندان کودک دو ساله مشاهده کرد.
4. پوسیدگی حفره‌ای: زمانی‌ که پوسیدگی پیشرفت می‌کند و حفره‌ای روی دندان شکل می‌گیرد، مانند وضعیتی که در پوسیدگی دندان کودک 3 ساله دیده می‌شود.

علت پوسیدگی زودرس دندان شیری چیست؟

علت پوسیدگی زودرس دندان شیری معمولاً ترکیبی از عوامل تغذیه‌ای، بهداشتی و برخی عادات نادرست روزمره است. مهم‌ترین دلایل شامل موارد زیر هستند:

• مصرف شربت آهن کودکان: شربت آهن خارجی کودکان ، دارای ترکیباتی هستند که در صورت نشستن دهان بعد از مصرف، احتمال پوسیدگی را افزایش می‌دهند.
• مصرف زیاد مواد قندی: خوردن مکرر خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین، به‌ویژه قبل از خواب، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های پوسیدگی‌زا فراهم می‌کند.
• استفاده طولانی‌مدت از شیشه شیر یا پستانک شیرین‌شده: ماندن شیشه شیر در دهان کودک در طول شب باعث تجمع قند روی دندان‌ها و پوسیدگی می‌شود.
• عدم رعایت بهداشت دهان: تمیز نکردن دندان‌های شیری از همان ابتدای رویش، باعث باقی‌ماندن پلاک و فعالیت باکتری‌ها می‌شود.
• عوامل ژنتیکی یا ضعف مینای دندان: در برخی کودکان، مینای دندان به‌طور طبیعی ضعیف‌تر است و زودتر دچار پوسیدگی می‌شود.
• کاهش ترشح بزاق در خواب: در زمان خواب بزاق کمتری ترشح می‌شود، در نتیجه قندها مدت بیشتری روی دندان می‌مانند.

علائم دندان پوسیده در کودکان زیر 3 سال

علائم دندان پوسیده در کودکان زیر 3 سال معمولاً به‌تدریج ظاهر می‌شود و توجه به نشانه‌های اولیه می‌تواند از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کند. مهم‌ترین علائم عبارت‌اند از:

• حساسیت یا درد هنگام خوردن غذا یا شیر: کودک ممکن است هنگام خوردن غذا بی‌قراری کند یا از جویدن خودداری نماید.
• لکه‌های سفید گچی روی دندان‌ها: علامت اولیه پوسیدگی است که اغلب روی دندان‌های جلویی دیده می‌شود.
• ایجاد حفره یا سوراخ قابل مشاهده: در مراحل پیشرفته، سوراخ‌های ریز یا درشت روی دندان دیده می‌شود.
• تورم یا التهاب لثه اطراف دندان: ممکن است نشانه پوسیدگی شدید یا عفونت ریشه دندان باشد.
• تغییر رنگ دندان‌ها: به‌صورت لکه‌های قهوه‌ای یا سیاه روی سطح دندان‌ها ظاهر می‌شود.
• بوی بد دهان: بوی غیرعادی دهان کودک می‌تواند نشانه پوسیدگی یا عفونت دندانی باشد.

نقش تغذیه در پوسیدگی زودرس دندان شیری

تغذیه نقش بسیار مهمی در بروز و پیشگیری از پوسیدگی زودرس دندان شیری دارد. در این میان، سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا مواد قندی باعث پوسیدگی دندان میشود ، پاسخ این است که مصرف مکرر مواد قندی باعث افزایش فعالیت باکتری‌های دهان شده و آنها اسید تولید می‌کنند که مینای دندان را تخریب می‌کند. علاوه بر این، کمبود مواد مغذی مانند کلسیم و ویتامین D مقاومت دندان‌ها را کاهش می‌دهد. بنابراین، رعایت تغذیه سالم و محدود کردن مصرف شیرینی‌جات نقش مهمی در حفظ سلامت دندان‌های شیری دارد.

پوسیدگی زودرس دندان شیری نیاز به درمان دارد؟

بله، پوسیدگی زودرس دندان شیری نیازمند درمان فوری است؛ زیرا در صورت عدم رسیدگی می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی در دهان کودک شود. آگاهی از علت پوسیدگی زودرس در دندانهای شیری به پیشگیری و کنترل این مشکل کمک می‌کند. درمان به موقع موجب حفظ سلامت دهان و جلوگیری از گسترش پوسیدگی می‌شود که تأثیر مستقیمی بر رشد صحیح دندان‌های دائمی دارد. به همین دلیل، مراجعه منظم به دندانپزشک و مراقبت‌های لازم بسیار اهمیت دارد.

پوسیدگی زودرس دندانهای شیری چگونه درمان میشود؟

پوسیدگی زودرس دوران کودکی معمولاً با چند روش درمان می‌شود که به شرح زیر است:

• استفاده از قطره sdf دندانپزشکی یکی از روش‌های موثر و کم‌تهاجمی برای کنترل و جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی زودرس دندانهای شیری است.
• دندانپزشک قسمت‌های آسیب‌دیده دندان را به‌دقت پاک می‌کند تا از پیشرفت بیشتر پوسیدگی زودرس دوران کودکی جلوگیری شود و زمینه برای ترمیم دندانهای شیری کودکان فراهم گردد.
• پس از تمیز کردن، دندان با مواد مخصوص پر می‌شود که سازگار با ساختار دندان شیری است و به حفظ عملکرد و زیبایی کمک می‌کند.
• اگر پوسیدگی به ریشه برسد، ممکن است نیاز به عصب‌کشی یا کشیدن دندان باشد تا عفونت کنترل شود و سلامت دهان حفظ گردد.

هزینه درمان پوسیدگی زودرس دندان شیری

هزینه درمان پوسیدگی زودرس دندان شیری بستگی به تخصص پزشک، شدت آسیب، نوع درمان مورد نیاز و تجهیزات دندانپزشکی دارد. درمان‌های ساده‌تر مانند تمیز کردن و فلوراید تراپی معمولاً هزینه کمتری دارند، در حالی که درمان‌های پیچیده‌تر مانند پر کردن یا عصب‌کشی نیازمند زمان و تخصص بیشتری هستند.

سوالات متداول والدین درباره پوسیدگی زودرس دندان شیری

1. آیا درمان نکردن پوسیدگی دندان شیری مشکلی برای دندان دائمی ایجاد می‌کند؟

بله، درمان نکردن پوسیدگی دندان شیری می‌تواند باعث بروز مشکلات پوسیدگی زودرس دندان کودکان شود که روی دندان‌های دائمی تاثیر منفی می‌گذارد. این مشکلات شامل عفونت، آسیب به ساختار دندان‌های دائمی در حال رشد و مشکلات در ترتیب رویش دندان‌ها است. بنابراین درمان به موقع دندان‌های شیری برای جلوگیری از آسیب‌های بلندمدت به سلامت دهان ضروری است.

2. علت پوسیدگی زودرس دندان در شیرخوارگی چیست؟

پوسیدگی زودرس دندان شیری در شیرخوارگی معمولاً به‌دلیل مصرف مکرر شیر یا نوشیدنی‌های شیرین با شیشه شیر در زمان خواب و عدم رعایت بهداشت دهان ایجاد می‌شود. همچنین باقی ماندن قندها روی دندان‌ها باعث رشد باکتری‌های مخرب و تخریب مینای دندان می‌شود. این عوامل در کنار کاهش ترشح بزاق در خواب، ریسک پوسیدگی را افزایش می‌دهند.

3. آیا شیر مادر هم باعث پوسیدگی زودرس دندان شیری می‌شود؟

شیر مادر به‌تنهایی معمولاً باعث پوسیدگی نمی‌شود؛ اما مصرف مکرر شیر مادر در شب و عدم تمیز کردن دهان پس از آن می‌تواند باعث رشد باکتری‌ها و تخریب مینای دندان شود که از علت پوسیدگی زودرس دندان به شمار می‌رود.

4. چند وقت یک‌بار باید کودک را برای چکاپ دندان به مطب برد؟

بهتر است کودکان از زمان رویش اولین دندان هر 6 ماه یک‌بار برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنند. این چکاپ‌های منظم نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دندان شیری دارند و به تشخیص زودهنگام مشکلات کمک می‌کنند.

جمع‌بندی؛ چگونه از پوسیدگی دندان‌های شیری کودک پیشگیری کنیم؟

پوسیدگی زودرس دندان شیری یکی از مشکلات شایع در کودکان است که با مراقبت‌های ساده قابل پیشگیری است. رعایت بهداشت دهان، محدود کردن مصرف مواد قندی و شیرین، و مراجعه منظم به دندانپزشک نقش مهمی در حفظ سلامت دندان‌های شیری دارند. همچنین تغذیه سالم و استفاده به موقع از فلوراید به تقویت مینای دندان کمک می‌کند. با رعایت این نکات می‌توان از بروز پوسیدگی زودرس دندان شیری جلوگیری کرد و سلامت دهان کودک را حفظ نمود.